Միջազգային լավագույն փորձ--Ֆինլանդիա, Պորտուգալիա

file:///C:/Users/Acer/Desktop/julho_incode_brochura.pdf

Պորտուգալիայի ՏՏ ոլորտի զարգացումներն ու ապագան

http://www.trade.gov/country-commercial-guides/portugal-information-and-communications-technology

Պորտուգալիայում «Գալուստ Կիւլպէնկեան» Հիմնարկութիւնը «Մարդասիրության համար» մրցանակը, որը հանձնվում էր առաջին անգամ, շնորհել է շվեդ 17-ամյա էկոակտիվիստ Գրետա Թունբերգին։ Նա պարգևատրվել է շրջակա միջավայրի պահպանման համար «համառ պայքարի» և այդ պայքարին երիտասարդությանը ներգրավելու կարողության համար։

https://hetq.am/hy/article/119686

Տեխնովացիա աղջիկներ, Հայաստան 2021 ծրագիրը ֆինանսավորվում է Ֆինլանդիայի արտաքին գործերի նախարարության կողմից։

Պատահական չէ, որ Ֆինլանդիան առաջատար է հանդիսանում արագ տեմպերով փոխոխվող աշխարհում նորամուծությունների նախաձեռնություններով։ Որպեսզի կարողանանք դիմակայել ապագայի մարտահրավերներին, անհրաժեշտ է ընդլայնել հեռանկարները՝ սոցիալական, տնտեսական մարտահրավերներին լուծումներ տալու համար։ Ֆինլանդիայում, շատ այլ երկրների պես, նորարարական գաղափարները խթանելու մեթոդներն ու համակարգերը շատ են, սակայն նորերն են ստեղծվում։
1990-ականների սկզբին, սկսեցին խոսել սոցիալական նորարարությունների մասին։ Դրանք նորարարություններ են, որոնք նախապայման դարձան ֆիննական տեխնոլոգիական զարգացման համար։
(տես՝ “100 Social Innovation from Finland”/100սոցիալական նորամուծություններ Ֆինլանդիայից)

https://www.youtube.com/watch?v=jrUEXWvUPkw

2021թ-ից Տեխնովացիա աղջիկներ ծրագրի շրջանակում, խրախուսվեց ներառական թիմերի մասնակցությունը, որով հնարավորություն տրվեց հատուկ կարիքներով աղջիկներին ու մենթորներին մասնակցել ծրագրին-մրցույթին։ Ներառականությունը հանրության լայն շրջանում ներկայացնելն ու դրա դժվարություններից խոսելը ժամանակի թելադրանքն է։

Ֆիննական նորարարական գաղափարները բազմազան են՝ տեխնոլոգիականից մինչև սոցիալական

Linux համակարգչային օպերացիոն համակարգի ստեղծումը հիմնաքարային դարձավ համաշխարհային նորարարությունների շրջանում։

Linux, համակարգչային օպերացիոն համակարգ է, որը ստեղծվել է 1990-ականների սկզբին ֆին սոֆթուեր ինժեներ՝ Լինիուս Թորվալդսի ու Free Software Foundation (FSF) ի կողմից։

Հելսինկիի համալսարանում սովորելու տարիներին, Թորվարդսը սկսեց մշակել Linux, որպեսզի ստեղծի MINIX, UNIX օպերացիոն համակարգի համարժեքը։ 1991թ-ին նա հանրության դատին հանձնեց 0.02 տարբերակը; 1.0 տարբերակը Linux kernel հիմնական օպերացիոն համակարգը շրջանառության մեջ է մտել 1994թ-ին։ Նույն ժամանակահատվածում ամերիկացի սովթուեր դեվելեփեր՝ Richard Stallman փորձում էր ստեղծել UNIX-նման բաց համակարգ, որը կոչվում էր GNU։ Հետագայում Թորվարդսի ու Սթոլմանի գաղափարները միացան ու ստեղծեցին GNU/Linux ամբողջական համակարգը։

Linux-ը մեծ տարածում ստացավ 1990-ականներին՝ մասամբ սիրողական դեվելոփերների կողմից։ Չնայած նրան, Linux-ը Microsoft Windows-ի ու Mac Os-ի պես օգտատերերի կողմից շատ օգտագորշվող չի, այն բավականին հուսալի համակարգ է, որը հազվադեպ է խափանվում։ Linux ն աշխարհում երրորդ սերվերն է, որ օգտագործվում է համացանցում։ Բաց համակարգի ու օգտագործման չկունության շնորհիվ, Linux-ը հայտնի է նաև բջջային հետախոսների (cellular telephones) ու գերհամակարգիչների շրջանում (supercomputers)։ Համակարգը համալրելով օգտատերերին գրավող միջավայրով, օֆիսով, ինֆորցիայի որոնման հնարավորություններով (web browsers) ու նույնիսկ խաղերով, Linux-ը դարձավ մեծ մասայականություն վայող ու հիմա օգտագործվում է և տանը և գրասենյակներում։ Linux առաջարկեց սովթուեր նոր փաթեթներ 1990-ականներին։ Դրանց թվում են՝ Red Hat, Debian, and Slackware.

Jyrki J. J. Kasvi – Techn. D. Պառլամենտի անդամ 2003–2011

100 ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՆՈՐԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՖԻՆԼԱՆԴԻԱՅԻՑ

Ֆիննական տարատեսակ նորարարական գաղափարները, որոնք կյանքի են կոչվում

https://www.youtube.com/watch?v=vIUoKHKzWIs

ՖԻՆՆԱԿԱՆ ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԳՐԱԴԱՐԱՆՆԵՐԸ

Ֆինները համաշխարհային ռեկորդ են սահմանում գրադարաններից օգտվելու ցուցանիշով։ Միջինը, ֆինը մեկ տարվա ընթացքում գրադարան է գնում 11 անգամ ու մոտավոր վերցնում 17գիրք, ձայնագրություններ կամ այլ նյութեր։ Երկրի բնակչությունը 5.5 միլիոն է, ավելի քան 3 միլիոն մարդ գրադարանից օգտվելու քարտ ունի։ Ուրեմն ինչու՞ են ֆինները գրադարանի այդպիսի խանդավառ օգտվողներ: Գրադարանները ֆիննական կյանքի մի մաս են: Գիտելիքը բարձր է գնահատվում: Ֆինները շատ են կարդում, ինչը ցույց է տալիս նաև գրքերի վաճառքը, թերթերի ընթերցողների համարները և ամենամյա գրքի տոնավաճառների մեծ ժողովրդականությունը: Հատկապես մեծ է գրքերի վաճառքը երեխաների և դեռահասների համար: Ֆինլանդիայի հանրային գրադարանները կատարում են իրենց օգտագործողների կարիքները բազմազան ձևերով: Գրքեր, երաժշտություն և տեսանյութեր առաջարկելուց բացի, վերջին տասնամյակում նրանք սկսել են էլեկտրոնային գրքեր տրամադրել: Իսկ գիտական էլեկտրոնային հրատարակությունները դարձել են չափազանց կարևոր ռեսուրսներ համալսարանական գրադարանների համար:

Վերջերս շատ քննարկումներ են տեղի ունեցել այն մասին, թե ինչպես կարելի է վստահելի տեղեկատվություն ստանալ: Արդյունավետ ինտերնետ որոնիչները չեն փոխարինել գտնված տեղեկատվության որակը գնահատելու անհրաժեշտությանը: Փաստերի ստուգումն այն է, ինչի մեջ փորձագետներ են գրադարանների տեղեկատվական ծառայությունում աշխատող ասպիրանտներ ունեցող մարդիկ: Մեդիա գրագիտությունը և տեղեկատվական գրագիտությունը դարձել են տեղեկատվություն փնտրող գրադարանի հաճախորդներին առաջարկվող խորհրդատվության և դասընթացների մի մասը: Որքան բարդ է հարցը, այնքան ավելի հավանական է ավելի լավ պատասխաններ ստանալ գրադարանի տեղեկատվության մասնագետից, քան Google- ի հիթերից: Ֆինլանդիայի ավելի ու ավելի գրադարանները ավելի լայն իմաստով դարձել են փոխանակման տնտեսության մաս ՝ տրամադրելով այնպիսի սարքեր և սարքեր, որոնք ոչ բոլորը կարող են գնել, օրինակ ՝ համակարգիչներ և 3D տպիչներ: Այլ առօրյա կարիքները նույնպես բավարարվում են. օրինակ ՝ տեղական գրադարանում հնարավոր է հնարավոր լինի չափել արյան ճնշումը, վարձակալել սկանդինավյան քայլող ձողեր կամ կարի մեքենա օգտագործել: Գրադարանները նույնպես կատարում են համայնքային դեր: Դրանք ապահովում են անվճար հավաքատեղի, որի ազդեցությունը շրջակա համայնքի վրա չպետք է թերագնահատել: Գրադարանների կողմից կազմակերպված միջոցառումները սպասարկում են բոլոր տարիքի մարդկանց ՝ սկսած պատմությունների ժամանակից մինչ տնային աշխատանք, մինչև տարեց քաղաքացիներին առցանց ծառայություններից օգտվելը: Լեզվական սրճարանները ներգաղթյալների համար կազմակերպված նոր ծառայությունների օրինակ են, ովքեր դարձել են հաճախորդների կարևոր խումբ գրադարանների համար: Ֆինլանդիայի յուրաքանչյուր քաղաքապետարանում կա հանրային գրադարան և ընդհանուր առմամբ մոտ 800 գրադարան կա երկրով մեկ։

Նրանց ծառայություններն անվճար են և դարձել են քաղաքապետարանների կողմից մատուցվող հիմնական ծառայությունների մի մասը: Դրանք երաշխավորում են քաղաքացիների հավասար հասանելիությունը գիտելիքներին և իրենց համայնքում գործողություններին: Ֆինլանդիայի հանրային գրադարանների ուժը հիմնված է մի քանի հիմնական գործոնների վրա: Կարևոր դեր է խաղացել մինչև 1990-ականները ազգային բյուջեների կողմից տրամադրվող ուժեղ աջակցությունը. Ֆինլանդիայի հանրային գրադարանները շատ ավելի քիչ էին կախված քաղաքային բյուջեներից, քան շատ այլ երկրներում: Գրադարանները նույնպես ճանաչված դեր են ունեցել Ֆինլանդիայի կառավարությունների տեղեկատվական հասարակության ծրագրերում: Իսկ գրադարանավարները դարձել են տեղեկատվության բարձր պատրաստված մասնագետներ: Ֆինլանդիայի գրադարանները սերտորեն համագործակցում են: Հաճախորդները դա նկատում են տարածաշրջանային ճկուն ծառայության տեսքով: Օրինակ, Ֆինլանդիայի մայրաքաղաքի տարածաշրջանի ցանկացած գրադարանից փոխառված իրը կարող է վերադարձվել տարածաշրջանի ցանկացած գրադարան: Համագործակցությունը նաև սիներգիայի օգուտներ է ստեղծում ծառայությունների արտադրության մեջ: Համագործակցային ֆորումները, ինչպիսիք են Kirjastot.fi- ն և Ազգային գրադարանի առցանց ծառայությունները, հնարավորություն են տալիս համակարգված կազմակերպել ծառայություններ և համատեղ արտադրել հատուկ ծառայություններ, և դրանք խնայում են ռեսուրսները: Ֆիննական գրադարանների հիմնական ռազմավարությունը աշխատանքի խելամիտ բաժանումն է տեղական, տարածաշրջանային և ազգային գրադարանների միջև, որպեսզի բոլորը կարողանան կենտրոնանալ իրենց առավել կարևոր խնդիրների վրա: Օրինակ ՝ տեղական գրադարանները կարող են կենտրոնանալ իրենց տեղական համայնքներին սպասարկելու վրա, մինչդեռ բոլորի համար նախատեսված ծառայությունները կարող են մշակվել ազգային մակարդակում, օրինակ ՝ գրադարանների, արխիվների և թանգարանների համատեղ տեղեկատվության որոնման օգտագործողի FINNA միջերեսը: 2000-ականներին գրադարանի նոր շենքերը առաջացրել են հասարակության հետաքրքրությունը: Հելսինկիի համալսարանի Կաիսա գրադարանը դարձել է զբոսաշրջիկների շրջանում սիրված վայր: Իսկ Հելսինկիի նոր հիմնական գրադարանը, որը բացվեց 2018-ին, իր պլանավորման փուլում արդեն իսկ մեծ ուշադրություն էր դարձրել հասարակությանը ՝ մասամբ պլանավորման գործընթացում հասարակության մասնակցության շնորհիվ: Ֆինլանդական գրադարանները ստեղծել են լավ կազմակերպված ցանց, որը հնարավորություն է տալիս քաղաքացիներին տեղեկատվություն ստանալ և մասնակցել հասարակությանը, որն առաջարկում է տարբեր կոմունալ և մշակութային ծառայություններ: Նրանց հաջողվել է սահուն անցում կատարել ինտերնետային դարաշրջանին և ամրապնդել իրենց կարևորությունը բազմազան ծառայությունների միջոցով, որոնք լայնորեն գնահատվում են հաճախորդների կողմից. Գրադարաններն այսօր այն մշակութային ծառայությունն են, որը ֆինները ամենաշատն են օգտագործում: Դրանք նաև տեղեկատվության և մշակույթի ամենաթանկ ծառայությունների շարքում են. Գրադարանները բաժանվում են միջինը համայնքային բյուջեների մեկ տոկոսից պակաս: Այս փոքր ներդրումը բազմիցս վճարում է իր համար կայուն զարգացման համար, որն արտացոլվում է բարձրացված նոու-հաուի, բարեկեցության և տնտեսական օգուտների տեսքով: Եթե գրադարաններ չլինեին, մենք ստիպված կլինեինք դրանք հնարել:

Կաարինա Դրոմբերգ - Մշակույթի նախարար 2002–2003

https://www.libraries.fi/sites/default/files/content/service-for-everyone-public-libraries-in-finland-2020.pdf

https://www.libraries.fi/finnish-public-libraries?language_content_entity=en